Κάππα Άλφα Θήτα

Η Kappa Alpha Theta (ΚΑΘ) είναι μια διεθνής αδελφότητα η οποία ιδρύθηκε στις 27 Ιανουαρίου 1870 στο Πανεπιστήμιο DePauw της Ιντιάνα των Ηνωμένων Πολιτειών. Η πληροφορία δεν παρουσιάζει κάποιο ενδιαφέρον εάν δεν αναφερθεί ότι πρόκειται για γυναικεία αδελφότητα και μάλιστα την πρώτη στην ιστορία με ακρωνύμια ελληνικών λέξεων.

Η χρήση ελληνικών λέξεων ή ρητών ως τίτλοι ακαδημαϊκών αδελφοτήτων στη Βόρεια Αμερική ήταν πολλή συνηθισμένη την εποχή εκείνη και ξεκίνησε από την Φι Βήτα Κάππα. Η αδελφότητα αυτή έλαβε τα αρχικά της από την ελληνική φράση «Φιλοσοφία Βίου Κυβερνήτης» που εκφράζει σημαίνει «Η αγάπη για τη μάθηση είναι ο οδηγός της ζωή» και ιδρύθηκε στο κολέγιο William & Mary το 1776. Λόγω της συγκεκριμένης επιλογής των ελληνικών φράσεων οι αδελφότητες αυτές χαρακτηρίζονται ως «ελληνικές» (Greek-letter fraternity) και τα μέλη της, συχνά, ως «Έλληνες».

Η Κάππα Άλφα Θήτα ιδρύθηκε το 1870 με σκοπό να ενθαρρύνει και να υποστηρίξει τις σπουδές γυναικών σε ένα κατ΄ εξοχήν ανδρικό Πανεπιστήμιο όπως το DePauw. Το συγκριμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα ιδρύθηκε από μεθοδιστές το 1837 και αρχικά ήταν γνωστό ως Πανεπιστήμιο Asbury λαμβάνοντας το όνομα του ιδρυτή του, μεθοδιστή αμερικανού επισκόπου Francis Asbury. Από το 1867 σπάζοντας την παράδοση φοίτησης αποκλειστικά ανδρών, άρχισε να δέχεται γυναίκες. Τη σημερινή ονομασία έλαβε το 1884 προς τιμήν του δωρητή Washington G. DePauw ο οποίος κληροδότησε ένα πολύ μεγάλο χρηματικό ποσό με σκοπό της δημιουργία Μουσικής Σχολής.

Το 1870 λοιπόν τέσσερεις γυναίκες, Bettie Locke (Hamilton), Alice Allen (Brant), Bettie Tipton (Lindsay) και Hannah Fitch (Shaw), ξεκίνησαν τις προσπάθειες να δημιουργήσουν μια γυναικεία οργάνωση με σκοπό όχι μόνο την ενθάρρυνση και την υποστήριξη των γυναικών να φοιτήσουν σε ανδροκρατούμενα κολέγια αλλά και την παροχή βοήθειας ώστε να εξασφαλίσουν την απαιτούμενη βαθμολογία. Τα ιδρυτικά μέλη στηρίχθηκαν στα ιδανικά αυτά αλλά και στη δύναμη της Αδελφότητας μέσω της αρχής «διαρκής αφοσίωση η μία στην άλλη και στα ιδεώδη της αδελφότητας».

Η ΚΑΘ βασίστηκε στις ιδρυτικές διατάξεις δύο άλλων αδελφοτήτων με τις οποίες είχε επαφή η Bettie Locke. Επρόκειτο για την Βήτα Θήτα Πι και την Φι Γάμμα Δέλτα, μέλη των οποίων ήταν ο πατέρας και ο αδελφός της, αντίστοιχα. Η δεύτερη αδελφότητα (ΦΓΔ: Φιλότης-Γλυκυτάτη-Δυνατότητα) είχε δημιουργηθεί στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια το 1848 και είναι γνωστή μέχρι σήμερα ως Φίτζι. Η ιστορία της δημιουργίας της θυμίζει πολύ τις συναντήσεις των μαθητών στην ταινία «Ο Κύκλος των χαμένων ποιητών».

Η Bettie έχοντας πολλούς φίλους στην αδελφότητα, λόγω του αδελφού της, το 1867 βρέθηκε της προτάθηκε από έναν εξ αυτών να φοράει το έμβλημα της ΦΓΔ (ως μασκότ). Εκείνη αρχικά δεν αρνήθηκε αλλά είπε στον φίλο της πως δεν θα είχε αντίρρηση αν γνώριζε σε τι αποσκοπεί η οργάνωση, επισημαίνοντας ότι δεν μπορεί να φοράει ένα σήμα χωρίς να γνωρίζει τι ακριβώς εκφράζουν τα αρχικά. Εκείνος, τότε, ζήτησε την άδεια από την αδελφότητα προκειμένου να την πληροφορήσει σχετικά αλλά έλαβε αρνητική απάντηση. Η Bettie θεώρησε την άρνηση αυτή εξαιρετικά μειωτική προς το άτομό της και το φύλο της.

Εκείνη τη στιγμή ήταν που αποφάσισε και ακολούθησε τη συμβουλή του πατέρα της για τη δημιουργία μιας δικής της, γυναικείας, ακαδημαϊκής αδελφότητας. Τα επόμενα τρία χρόνια συγκεντρώθηκαν τα ιδρυτικά μέλη και στις 27 Ιανουαρίου 1870 συντάχθηκε η πρώτη γνωστή επιστολή της Κάππα Άλφα Θήτα, έχοντας ήδη 22 μέλη. Οι τέσσερεις γυναίκες φορούσαν με περηφάνια το έμβλημα της «ακαδημαϊκή» κορδέλα αναπτυγμένα τα αρχικά ΚΑΠΠΑ–ΑΛΦΑ–ΘΗΤΑ .

Σήμερα η ΚΑΘ, έχοντας σχέσεις εκτίμησης με τις ανδρικές αντίστοιχες, έχει αυξηθεί και εξαπλωθεί σε 128 κολέγια με περισσότερα από 170 χιλιάδες μέλη, αναπτύσσοντας φιλανθρωπικούς σκοπούς. Στην ιστοσελίδα της ΚΑΘ παρουσιάζονται πολλές γυναίκες επιστήμονες, καλλιτέχνες, πολιτικοί και άλλες διάσημες που εντάσσονται στην αδελφότητα. Μεταξύ αυτών η Λόρα, η Τζένα και η Μπάρμπαρα Μπους, η Σίντυ Μακ Κέιν, η Λιν Τσένι, οι οποίες ως γνωστόν έγιναν διάσημες ως σύζυγοι και κόρες προέδρων, αντιπροέδρων ή υποψηφίων προέδρων των ΗΠΑ. Προφανώς δεν αποτελεί κριτήριο αποκλεισμού από την αδελφότητα το γούστο (για τις συζύγους) ή η κακή τύχη (για τις κόρες).

Και για την ιστορία: η Ιωάννα Στεφανόπολι αναφέρεται ως η πρώτη Ελληνίδα που έγινε δεκτή από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εγγράφηκε το 1890 μετά από σκληρούς αγώνες ενώ το γεγονός χαιρετίστηκε ιδιαίτερα από τον Τύπο της εποχής. Λέγεται μάλιστα ότι συνοδευόταν από τον πατέρα της για την παρακολούθηση των μαθημάτων! Προηγούμενα είχε αιτηθεί φοίτηση στη Σχολή των Τεχνών (στη μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) η Θάλεια Φλωρά Καραβία απόφοιτος τους Ζάππειου Παρθεναγωγείου της Κωνσταντινούπολης, αλλά η απάντηση που πήρε από το ίδρυμα ήταν αρνητική επειδή ήταν γυναίκα. Έτσι σπούδασε ζωγραφική στο Μόναχο, κοντά στον Γύζη και τον Ιακωβίδη. Ακολούθως αναφέρεται η ζωγράφος, επίσης της «σχολής του Μονάχου», Σοφία Λασκαρίδου (1882-1965) ως η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών, το 1901, ύστερα από αίτημά της στον τότε βασιλέα. Έτσι τελικά, καθιερώθηκε και η μεικτή φοίτηση στα Πανεπιστήμια στη χώρα μας.

Πηγές
-Kappa Alpha Theta, official website
-Kappa Alpha Theta, Wikipedia
-Depauw University, official website
-Fraternities and sororities, Wikipedia

.

Ένας Πρόεδρος κι ένας πρόεδρος

Οι παρακάτω στίχοι από τα «Ασήμαντα Περιστατικά» του Αργύρη Χιόνη, χαρίζονται στον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα.

Ένας πολύ περήφανος και ακέραιος κύριος που είχε ορκιστεί ποτέ να μη λυγίσει μπροστά σε πλούσιο, σε ισχυρό, σε καταπιεστή, αλλ΄ ούτε καν μπροστά στο Θεό, γονάτισε μια μέρα, έγινε σχεδόν ένα με το χώμα, για να μυρίσει το χαμομήλι.
Πρέπει, ωστόσο, να ειπωθεί ότι, προτού προβεί στην πράξη αυτή, κοίταξε δεξιά, αριστερά, πάνω και κάτω, για να βεβαιωθεί ότι κανένας δεν τον έβλεπε.

Και το απόσπασμα από τη «Ρωμιοσύνη» του Γιάννη Ρίτσου, στον Πρόεδρο της Βολιβίας, Έβο Μοράλες ο οποίος από τις 21 Ιανουαρίου 2006 μπαίνει στο μεγάλο των ΗΠΑ ρουθούνι. Γιατί πώς να το κάνουμε; Υπάρχει διαφορά μεταξύ Προέδρου και προέδρου...

Τόσα χρόνια πολιορκημένοι από στεριά και θάλασσα
όλοι πεινάνε, όλοι σκοτώνονται και κανένας δεν πέθανε -
πάνου στα καραούλια λάμπουνε τα μάτια τους,
μια μεγάλη σημαία, μια μεγάλη φωτιά κατακόκκινη
και κάθε αυγή χιλιάδες περιστέρια φεύγουν απ' τα χέρια τους
για τις τέσσερις πόρτες του ορίζοντα.

-Η σελίδα του Έβο Μοράλες και στα Ελληνικά.
-Τα «Ασήμαντα Περιστατικά» από τη σελίδα του κ. Δημάκη.
-Η «Ρωμιοσύνη» από το Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού.
- Φωτογραφίες από το daylife.com
..

Ο Κίτρινος Τύπος

Στις 14 Ιανουαρίου 1863 γεννήθηκε ένας από τους πρωτοπόρους της τέχνης των κόμικς ο Αμερικανός Ρίτσαρντ Φέλτον Άουτκολτ. Ο άνθρωπος ο οποίος όταν δημιουργούσε το «Κίτρινο Παιδί» μπορεί να ήξερε ότι έκανε μια πραγματική επανάσταση στο χώρο της ένατης τέχνης με το πρώτο έγχρωμο στριπ, ειδικά στη χώρα του, εκείνο όμως που δεν φανταζόταν ποτέ ήταν ότι το χρώμα που ίδιος διάλεξε έμελλε να χαρακτηρίσει ό,τι λαϊκίστικο στον Τύπο.

Ο Άουτκολτ γεννήθηκε στο Λάνκαστερ του Οχάιο. Σπούδασε Τέχνη στο Σινσινάτι και στο Παρίσι και ξεκίνησε ως σχεδιαστής στα εργαστήρια του Τόμας Έντισον στο Νιου Τζέρσεϊ. Από το 1880 ξεκίνησε να δημοσιεύει σε διάφορα χιουμοριστικά περιοδικά όπως το «Judge» και το «Life», ενώ από το 1885 σχεδίαζε κόμικς για την εφημερίδα «New York World», που είχε αγοραστεί πριν δυο χρόνια από τον Τζόζεφ Πούλιτζερ. Σε αυτήν την εφημερίδα δημοσίευσε για πρώτη φορά τις περιπέτειες «Hogan's Alley» στις 17 Φεβρουαρίου του 1895, έχοντας αποσυρθεί από το περιοδικό «Αλήθεια» στις 9 του ίδιου μήνα.
Σε αυτό το περιοδικό ο Άουτκολτ παρουσίαζε επί ένα χρόνο ασπρόμαυρες γελοιογραφίες με τέσσερεις ήρωες εκ των οποίων ο ένας, που είχε και το μικρότερο ρόλο από όλους, αργότερα ονομάστηκε «The Yellow Kid» σημαίνοντας την έναρξη ενός νέου κύκλου για τα κόμικς στις ΗΠΑ. Αυτή λοιπόν η τετραμελής παρέα έκανε την εμφάνισή της στις 17 Φεβρουαρίου 1895 στην εφημερίδα του Τζορτζ Πούλιντζερ «New York World», όπου ο Άουτκολτ προσλήφθηκε ως σχεδιαστής. Στις 5 Μαΐου του ίδιου έτους η παρέα έκανε την εμφάνισή της με χρώμα και πολύ σύντομα άρχισαν να δημοσιεύονται κάθε Κυριακή ολοσέλιδες περιπέτειες των πιτσιρικάδων με πρωταγωνιστή όμως αυτή τη φορά το Κίτρινο Παιδί.

-

Το Κίτρινο Παιδί, που καταγράφηκε ως το πρώτο έγχρωμο στριπάκι μαζικής εκτύπωσης στις ΗΠΑ, ήταν ένα ατίθασο αγόρι με μεγάλη απήχηση στο αναγνωστικό κοινό. Επρόκειτο για ένα φαλακρό αγόρι ντυμένο με μια χαρακτηριστική κίτρινη νυχτικιά που μονίμως είχε χαραγμένο στο πρόσωπό του ένα χαζό χαμόγελο. Τα δόντια του προεξείχαν ενώ τόσο ο ίδιος όσο και τα εξίσου περίεργα με αυτόν παιδιά που συναναστρεφόταν μιλούσαν την αργκό, την γλώσσα των γκέτο. Γι΄ αυτόν ακριβώς το λόγο άλλωστε το στριπ κατηγορήθηκε ότι στη στροφή του αιώνα, εν μέσω φυλετικών εντάσεων, ωθούσε τους νέους σε ... άλλους δρόμους.

Μια ακόμη καινοτομία που εμφανίσθηκε με το ατίθασο αγόρι και καθιερώθηκε είναι τα γνωστά συννεφάκια κειμένου που βλέπουμε μέχρι σήμερα στα κόμικς. Μέχρι τότε ο Άουτκολτ έγραφε τα κείμενα επάνω στη χαρακτηριστική κίτρινη νυχτικιά που φορούσε, πάντα, το αγόρι. Ωστόσο η καινοτομία αυτή δεν παρουσιάστηκε στην εφημερίδα του Πούλιντζερ αλλά στην «New York Journal» του Γουίλιαμ Ράντολφ Χερστ, ο οποίος ήταν αντίπαλος του πρώτου και μόλις είχε αγοράσει την εφημερίδα «Morning Journal» από τον αδελφό αυτού Άλμπερτ Πούλιντζερ. Κι επειδή ο Πούλιντζερ είναι πολύ γνωστός αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Χερστ υπήρξε μεγαλοφυής εκδότης, η φήμη του οποίου ενέπνευσε τον Όρσον Γουέλς να δημιουργήσει την ταινία «Ο πολίτης Κέιν». Η μεγαλοφυία του βέβαια αποδείχτηκε και από το γεγονός ότι κατάφερε, ως συνεργάτης των Ναζί, να πείσει εκατομμύρια ανθρώπους για ανύπαρκτες σφαγές στην Ουκρανία από τους Σοβιετικούς. Κάτι που επίσης θεωρούμε σημαντικό να αναφερθεί είναι ότι αυτά τα συννεφάκια διαλόγων είχαν εμφανισθεί στην πολιτική γελοιογραφία ήδη από τον 18ο αιώνα και ειδικότερα σε εκείνες του Μπέντζαμιν Φράνκλιν.

Την εποχή εκείνη φαίνεται ότι στις ΗΠΑ είχε ξεσπάσει άγριος ανταγωνισμός μεταξύ των εκδοτών για την αύξηση των πωλήσεων, ο οποίος εστίαζε στο χρώμα και στην εμφάνιση των εφημερίδων γενικότερα. Διαφορετικά δεν εξηγούνται οι προσπάθειες του Πούλιντζερ να δημοσιεύσει, πριν το Κίτρινο Παιδί, ολοσέλιδες έγχρωμες αναπαραγωγές έργων τέχνης, οι οποίες στέφθηκαν ωστόσο με αποτυχία, αλλά και οι προσπάθειες του Χερστ να προσελκύσει τον Άουτκολτ προσφέροντάς του μεγαλύτερο μισθό, έχοντας διαπιστώσει την προτίμηση του κοινού στις περιπέτειες του μικρού περιθωριακού Κίτρινου Παιδιού.
-

Έτσι ο Άουτκολτ ενάμισι χρόνο αργότερα προσλήφθηκε στο συγκρότημα Χερστ και στις 15 Νοεμβρίου 1896, στο κυριακάτικο φύλλο της εφημερίδας, έκαναν την εμφάνισή τους και τα χαρακτηριστικά σύννεφα κειμένου, στην ολοσέλιδη έγχρωμη παρουσίαση του κόμικς. Βέβαια η πρώτη εντύπωση από αυτά ήταν ένα πραγματικό χάος! Ωστόσο, αξιοσημείωτο είναι κάτι άλλο. Το Παιδί τώρα είχε «αγριέψει». Ήταν πιο τολμηρό στις εκφράσεις του έως και προκλητικό. Η αντίδραση του Πούλιντζερ, ο οποίος κατείχε και τα πνευματικά δικαιώματα του «Hogan's Alley», ήταν να αναθέσει το σχεδιασμό του Παιδιού σε άλλον σκιτσογράφο, τον Τζόρτζ Λουκς.

Έτσι οι περιπέτειες του Κίτρινου Αγοριού, που εν των μεταξύ είχε αρχίσει να κυκλοφορεί σχεδιασμένο σε πάσης φύσεως αντικείμενα, δημοσιεύονταν ταυτόχρονα σε δύο ημερήσιες εφημερίδες της Νέας Υόρκης. Και ο εκδοτικός πόλεμος συνεχιζόταν με φοβερά και τρομερά δημοσιεύματα, που ξεπερνούν τα όρια της φαντασίας, σε μια προσπάθεια να αποσπάσουν μερίδιο από το αναγνωστικό κοινό της εποχής. Αυτά λοιπόν τα δημοσιεύματα, αυτές οι μέθοδοι και οι τακτικές του εκδοτικού πολέμου, έχοντας στο κέντρο του πεδίου μαχών το Κίτρινο Παιδί γέννησαν τους όρους «Κίτρινος Τύπος» και «Κίτρινη Δημοσιογραφία» ώστε να χαρακτηρίζουν κάθε τι παρόμοιο ή/και σχετικό στο μέλλον.

Όταν το ενδιαφέρον για τις περιπέτειες του «Κίτρινου Παιδιού» ατόνησε ο Άουτκολτ έχοντας μεταπηδήσει στην «The New York Herald» ξεκίνησε να δημοσιεύει τις ιστορίες ενός άλλου, επίσης σπουδαίου χαρακτήρα, του Μπάστερ Μπράουν, ο οποίος όμως δεν έμοιαζε καθόλου με το Κίτρινο Παιδί. Και εδώ όμως η κατάσταση «κιτρίνισε» δεδομένου ότι οι περιπέτειες δημοσιεύονταν ταυτόχρονα και στην εφημερίδα του Χερστ! Άλλα έργα του μεγάλου αυτού ανθρώπου των κόμικς είναι τα «Kelley's Kids», «Pore Li'l Mose» και «Buddy Tucker». Ο Ρίτσαρντ Φέλτον Άουτκολτ πέθανε στη Νέα Υόρκη στις 25 Σεπτεμβρίου 1928 και τάφηκε στην Καλιφόρνια. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολήθηκε με τη ζωγραφική.

Σημείωση
Να μαντέψω τι σκέφτεστε; Ας πούμε: πολύ παλ το χρωματάκι (κίτρινο) για τα σημερινά δεδομένα!

Πηγές πληροφοριών και εικόνων
Ρίτσαρντ Άουτκολτ
Richard F. Outcault
The Yellow Kid
R. F. Outcault

-

Διαβάστε εδώ το αφιέρωμά μας στον Ρενέ Γκοσινύ με μια μικρή ιστορική αναδρομή για τα κόμικς, ως πρόλογο.

-

Γαϊδάρου εγκώμιον

Μαρκ Σαγκάλ, Εγώ και το χωριό μου, 1911

Είχαμε πολύ καιρό να παρουσιάσουμε ένα εγκώμιο. Επειδή λοιπόν σήμερα οι γάιδαροι, μεταφορικώς, είχαν την τιμητική τους σκεφτήκαμε να παρουσιάσουμε το Εγκώμιον του γαϊδάρου. Ωστόσο αυτή τη φορά δεν χρειάστηκε να προσπαθήσουμε, να ψάξουμε, να γράψουμε. Το βρήκαμε έτοιμο. Εμείς πάντως ανήκουμε στην ομάδα των «κυριολεκτικώς» γαϊδάρων. Με μικρές παύσεις.

Μεσόγειος
Εγκώμιο στον γάιδαρο
του Predrag Matvejevic

Ο γάιδαρος έχει, προφανώς, πολλά ονόματα - όνος (αρχαίο), υποζύγιο, γομάρι, τομάρι, παλιοτόμαρο ή απλώς γαϊδούρι. Πολλά από αυτά είναι άδικα, μερικές φορές ακόμη και υβριστικά. Το ζώο αυτό ήταν ανέκαθεν χρήσιμο στις παραθαλάσσιες περιοχές όπως και στις ορεινές· πολύτιμος βοηθός στον καθαρισμό εκτάσεων από πέτρες, στην καλλιέργεια αμπελιών, στο σκάψιμο δρόμων, στη μετακίνηση φορτίων, όπως και όταν έπρεπε να βάλουμε μπρος την πέτρα του μήλου ή ν' αλέσουμε το σιτάρι. Στη Μεσόγειο συχνά κάναμε λάθος, πιο συχνά απ' ό,τι αλλού, αποκαλώντας με τ' όνομά του εκείνους που δεν το αξίζουν.

Ο γάιδαρος εκτός του ότι κουβαλάει στη ράχη του το σαμάρι, φορτώνεται από τη μια ή και τις δυο πλευρές, ακόμη και από μπροστά και πίσω. Ανεβαίνει τις ανηφοριές και κατεβαίνει τις κατηφοριές, ενώ είναι ικανός να περπατήσει στην αμμουδιά της ακρογιαλιάς, όπως ακριβώς και στην ύπαιθρο. Από τη φύση του είναι υπομονετικός, σπάνια δυσανασχετεί, κι ακόμη πιο σπάνια διαμαρτύρεται. Είναι πολύ πιο υπάκουος από το άλογο, πόσο μάλλον από το μουλάρι. Δεν χρειάζεται πετάλωμα - η οπλή του έχει σκληρύνει από το περπάτημα και το βάρος. Εκείνος που το οδηγεί δεν χρειάζεται καμτσίκι. Του είναι αδιάφορο αν προηγείται του αφεντικού του ή το ακολουθεί. Θυμάται δρόμους που είναι απόκρημνοι και γλιστεροί, όπως και εκείνους που είναι ίσιοι και ομαλοί. Εάν ξεχάσει για πού το 'βαλε, κοντοστέκεται και περιμένει ώσπου να τον ξαναφέρουν στον σωστό δρόμο. Ακόμη και σε κακοτοπιές είναι ικανός να βάλει το πόδι του σε τέτοιο σημείο ώστε να μην παγιδευτεί, ούτε να το στραμπουλίξει, μα αντιθέτως να βρει στήριγμα και για τον εαυτό του, αλλά ταυτόχρονα και για το φορτίο που κουβαλάει. Το μάτι του είναι δύο φορές μεγαλύτερο από το ανθρώπινο, κι έτσι βλέπει σε όλα τα μήκη και πλάτη, μπροστά και στο πλάι. Όταν στήσει και ανασηκώσει τα αυτιά του, ακούει πολύ καλύτερα από το αφεντικό του. Διαισθάνεται τη βροχή και ανησυχεί όταν πρόκειται να ξεσπάσει κακοκαιρία. Συνηθίζει να ξαπλώνει στα άχυρα, να μασάει τον σανό και να πίνει νερό καταπίνοντας αργά με μεγάλες γουλιές. Δεν κοιμάται βαριά, τουτ' έστιν λαγοκοιμάται. Σαν να βρίσκεται σε ετοιμότητα μήπως του δώσει κανείς καμιά αγκωνιά για να ξυπνήσει και να συνεχίσει αμέσως τη δουλειά του. Μερικές φορές, το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας το περνάει όρθιος, στα τέσσερα, αλλά όταν είναι εξαντλημένος διπλώνει τα μπροστινά ή τα πισινά του πόδια κάτω από την κοιλιά και τα σκέλια κι έτσι αναπαύεται. Δεν χρειάζεται να τον δέσει κανείς, αρκεί να αφήσει το σχοινί πάνω στο φράχτη - ο γάιδαρος θα περιμένει στον φράχτη ώσπου να έρθουν να τον πάρουν. Μοιάζει να μην ξέρει κολύμπι και, όταν περπατάει μέσα από ρυάκι ή ποταμάκι, φυλάγεται από τις δίνες και σαστίζει από τα ρεύματα. Συχνά τον πολιορκούν και τον ταλαιπωρούν οι μύγες, ενώ κατά καιρούς ακόμη και οι σφήκες, μα εκείνος δεν καταφέρνει να τις διώξει με την ουρά ή τη φούντα στην άκρη της ουράς του. Μερικές φορές κυλιέται στα άχυρα του στάβλου ή τα ξερόχορτα του χωραφιού για να ξύσει την πλάτη και τη χαίτη του - και αυτό ακριβώς φαίνεται να είναι μία από τις λιγοστές απολαύσεις του, ίσως και η μοναδική.

Δεν διαλέγει μόνος του το θηλυκό με το οποίο θα ζευγαρώσει, άλλοι τον φέρνουν σ' επαφή μαζί του για να ζευγαρώσουν - σαν να το κάνει και αυτό από υποχρέωση και όχι από ανάγκη. Όταν τον φορτώσουν πέρα από κάθε όριο, παραπατάει από τη μία ή την άλλη μεριά, το σάλιο του πήζει και κιτρινίζει. Τότε κοντοστέκεται, πεισμώνει και δεν μετακινείται με τίποτα. Ωστόσο, δεν το κάνει από ξεροκεφαλιά ή ανυποταγή, αλλά περισσότερο από αδυναμία ή ίσως για να δείξει την αδικία την οποία υφίσταται. Όταν γκαρίζει, δεν ξέρουμε αν πραγματικά χαίρεται ή αν υποφέρει. Μερικές φορές βραχνιάζει, λες κι έχουν ο φάρυγγας και το λαρύγγι του υπερβολικά ζοριστεί και ξεραθεί· και πάλι όμως ακούγεται τριγύρω. Δεν απαιτεί την επιβράβευση ούτε την υποστήριξη, αρκεί να τον χαϊδέψει κανείς περιστασιακά στη χαίτη ή την πλάτη. Καταλαβαίνει τις χειρονομίες καλύτερα απ' ό,τι τα λόγια. Τεντώνει και στήνει τ' αυτιά του ή τα κατεβάζει ως τον σβέρκο, σαν να θέλει μ' αυτό κάτι να πει· τι άραγε; Τινάζεται στα πόδια και ξεχύνεται καλπάζοντας για να δείξει ότι και εκείνος είναι ικανός γι' αυτό - η κίνηση αυτή εμπεριέχει ίσως κάποια ευχαρίστηση, μα δεν θα λέγαμε ότι εκφράζει κάτι που μοιάζει με καμάρι. Πολλές φορές πετιέται και αρχίζει να τρέχει χωρίς ορισμένο προσανατολισμό, απλώς μόνο για να νιώσει, έστω και για μια στιγμή, ανεξάρτητος κι ελεύθερος. Όταν σκοντάψει ή παραπατήσει, αν κάποιο κακό βρει τον ίδιο ή κάποιον οικείο του, τα μάτια του υγραίνονται και αποκτούν μια λάμψη. Κανείς δεν ξέρει με ποιον τρόπο λυπάται ή θλίβεται. Προφανώς, δεν κλαίει. Εκδηλώνει περισσότερο την κούραση παρά την αδυναμία, την οδύνη παρά τη δυστυχία. Η γαϊδούρα (στα δαλματικά "ούγκοτα") απασχολείται ακόμη και στην περίοδο της εγκυμοσύνης. Όταν γεννήσει το πουλάρι της, μόλις που προλαβαίνει να το θηλάσει - το γάλα της είναι υγιεινό μα λιγοστό. Το γαϊδουρίσιο κρέας είναι σε κάποιες περιοχές περιζήτητο αλλά, ευτυχώς, σε ολόκληρη τη Μεσόγειο δεν τρώγεται.

Είναι θλιβερό θέαμα το γέρικο γαϊδούρι που προσπαθεί να φανεί χρήσιμο όπως συνήθιζε, να κουβαλάει όπως κουβαλούσε, να κάνει όλα όσα κάποτε έκανε. Οταν το εγκαταλείψουν εντελώς οι δυνάμεις του και καταπέσει οριστικά, αρχίζουν να το λυπούνται και οι χειρότεροι βασανιστές του. Οι γκρίζες του τρίχες σκουραίνουν, αραιώνουν, κρέμονται. Όταν ψοφήσει, χρησιμοποιείται από εκείνο ό,τι έχει απομείνει. Σε πολλά σημεία της Μεσογείου έχει, για παράδειγμα, διατηρηθεί το έθιμο να χρησιμοποιείται το δέρμα από το κορμί του γαϊδάρου για τσαρούχια, φούσκες ή ακόμη και τύμπανα - στο οποία διαγράφονται ουλές τις οποίος κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί.

Σε ψηφιδωτά της Μέμφιδος και σε τοιχογραφίες των πυραμίδων, στους τοίχους των νεκρικών αναπαραστάσεων και τα ιερογλυφικά του Βιβλίου των Νεκρών, στον γάιδαρο έχει απονεμηθεί φόρος τιμής. Το Ταλμούδ και η Βίβλος αναφέρουν σε πολλά σημεία, ενώ δεν παραλείπουν να τον τιμήσουν ούτε κι τα ιερά βιβλία του Ισλάμ. Ο γάιδαρος έχει βοηθήσει και τον Αβραάμ και τον Μωυσή. Στις πλάτες δέκα αρσενικών και δέκα θηλυκών γαϊδουριών ο Ιωσήφ και τ' αδέρφια του μετέφεραν το σιτάρι από την Αίγυπτο για να θρέψουν τους πεινασμένους. Αν θυμάμαι καλά, στο μεγαλύτερο μουσείο του Καΐρου σώζεται ένα γλυπτό γαϊδάρου, σκαλισμένο από ξύλο ονόματι καρίτε, που είναι γυαλιστερό και σκούρο και το οποίο μετέφεραν τα καραβάνια από τις περιοχές νότια της Σαχάρας στις όχθες της Βόρειας Αφρικής. Ούτε η ελληνική και η λατινική λογοτεχνία λησμόνησαν το πιστό και αφοσιωμένο τετράποδο. Ο Λουκιανός δοξάστηκε με την περιγραφή της μεταμόρφωσης του Λούκιου από την Πάτρα σε γάιδαρο. Υπήρξε η αφορμή για τον Απουλήιο να γράψει τον Χρυσό Γάιδαρο. Ο φιλόσοφος Μπουριντάν συνέδεσε τ' όνομά του με εκείνο του γαϊδάρου. Ο Καντ στο μάθημα της γεωγραφίας προσέγγιζε τον γάιδαρο με ιδιαίτερη συμπάθεια. Ο Ντοστογέφσκι θα εμπιστευθεί στον ευγενή ήρωά του Μίσκιν, δηλαδή στον Ηλίθιο, την υπόνοιά του ότι ο «γάιδαρος είναι καλός άνθρωπος».

Ούτε οι κορυφαίο ζωγράφοι τον αγνόησαν. Ο Τζιότι τον απαθανάτισε στην Ασίζη, ο Μποτιτσέλι στη Φλωρεντία, ο Μπεάτο Αντζέλικο τοποθέτησε στην πλάτη του τη Μεγαλόχαρη με τον νεογέννητο Σωτήρα στην αγκαλιά της, ντυμένη με μακρύ γαλάζιο φόρεμα. Και στον Βορρά, όπου συνήθως προτιμούν τα άλογα κούρσας από τα ταπεινά γαϊδούρια, ενέπνευσε τον Ντίρερ και τον Ρέμπραντ. Οι γάιδαροι του Σαγκάλ μερικές φορές πετούν, ενώ ένας παίζει ακόμη και βιολί. Η αρχαία Νάπολη αποφάσισε να συμπεριλάβει τον αγαπημένο της ciuccio στο έμβλημα της ακρόπολης. Ο μάστορας Μπουβίνα μάς άφησε τη μορφή του γαϊδάρου σκαλισμένη σ' ένα ξυλόγλυπτο που κοσμεί την πόρτα του καθεδρικού ναού της πόλης Σπλιτ στην Κροατία. Τα αγάλματα του Σάντσο Πάντσα στη Σεβίλλη και στην Πλατεία της Ισπανίας στη Μαδρίτη τον απεικονίζουν καβαλάρη πάνω σε γάιδαρο. Ο σοφός Νασραδίν-Χότζα διάνυσε καβάλα σ' έναν γάιδαρο τουλάχιστον τη μισή Ανατολία. Ούτε τα παραμύθια των Χιλίων και Μίας Νύχτας θα μπορούσαν να αφηγηθούν τον μύθο τους χωρίς τον γάιδαρο.

Η Παλαιά, καθώς και η Καινή Διαθήκη απένειμαν φόρο τιμής στον γάιδαρο για τα κατορθώματά του: για τη βοήθεια στα καραβάνια (Γεν. 42, 26), για τη σκληρή εργασία του (Γεν. 22,10), για το φορτίο που κουβαλάει (Γεν. 22,3), για τις χάρες που κάνει στους καβαλάρηδές του. Το υπομονετικό ζώο βοήθησε την Αγία Οικογένεια να σωθεί από τη σφαγή των νηπίων του Ηρώδη φυγαδεύοντάς την στην Αίγυπτο. Ζέστανε μέσα στον στάβλο τον νεογέννητο Σωτήρα με το χνώτο του. Ο Θεάνθρωπος εισήλθε την Κυριακή των Βαΐων στην Ιερουσαλήμ πάνω σε γάιδαρο, και ο προφήτης είχε προαναγγείλει ότι έτσι ακριβώς θα έφτανε ο Μεσσίας. «Τον χρειάζεται ο Κύριος», λένε οι Ευαγγελιστές. «Πηγαίνετε στο χωριό που βρίσκεται μπροστά σας! Όταν μπείτε μέσα, θα βρείτε δεμένο έναν γάιδαρο... Λύστε τον και φέρτε τον. Αν κανείς σας ρωτήσει: «Γιατί τον λύνετε;» απαντήστε του: «Τον χρειάζεται ο Κύριος!». Αυτά κατά Λουκά (19,30-31). Ο Ματθαίος (21,2-3) και ο Μάρκος (11,2-3) το επιβεβαιώνουν με τα ίδια σχεδόν λόγια. Θα μπορούσε άραγε, μετά από τα Ευαγγέλια, να λείψει ο γάιδαρος από το laus (εγκώμιο) ανά χείρας;

.

Βαρβάτος

Γάζα. Πρώτες ώρες της 6ης Ιανουαρίου 2009.

Μέγας δούκας της Κόλασης είναι ο Δαίμονας Βαρβάτος. Τριάντα λεγεώνες Δαιμόνων διοικεί και φροντίζει να διατηρεί ανέπαφη την αιώνια ιεραρχία των αξιών, λένε Καμπαλλιστές, οι παλιοί Εβραίοι φιλόσοφοι που ισχυρίζονταν πως τον κόσμο τον έφτιαξε ο Θεός με μια χούφτα γράμματα. Μάλλον επειδή για να διατηρήσεις τις αξίες στη θέση τους πρέπει να ξέρεις πάντα τις προθέσεις των ζωντανών πλασμάτων, ο Βαρβάτος έχει το χάρισμα να καταλαβαίνει όλες τις γλώσσες των ζώων και των ανθρώπων. Ύστερα, δεν υπάρχει θησαυρός που να μπορεί να ξεφύγει από το κοφτερό βλέμμα του, όσο βαθιά, όσο απόμερα κι αν είναι κρυμμένος. Φυσικά, γνωρίζει τα περασμένα και τα μελλούμενα όσο κανένας άλλος. Εμφανίζεται στον απάνω κόσμο, όταν ο ήλιος βρίσκεται στον αστερισμό του Αιγόκερου και είναι ένας άντρας με πόδια τράγου και μούσι τράγου και κέρατα τράγου και τέσσερα φτερά στους ώμους, αλλά κανείς δεν ξέρει αν πετάει.

Από την Εγκυκλοπαίδεια των Τεράτων

..

2008, τεύχος β΄

Χθες, την τελευταία του 2008 ημέρα, στη Γάζα

Χαρισμένο στους Παλαιστίνιους και σε όλους τους εξαπατημένους ανθρώπους της γης

Astrina [Αστέρι]

Arte pu ettasa ettu sti massaria
ivloo tin porta ce to limbitari
ivloo ti mmana c' ola ta pedia
apoi to ciuri pu ene o generali.

Μόλις που φτάνω σ' αυτό το σπίτι
ευλογώ την πόρτα και το κατώφλι
ευλογώ τη μάνα και όλα τα παιδιά
και τον κύρη που είναι ο αρχηγός.

Apoi' vo vloo ce to merciali
ti ccazza, ti skutedda, to rotuli
ce tis varti, varti merci na cai
irtame na tis kanome allegria.

Ακόμη ευλογώ και το τσουκάλι
την κατσαρόλα, την κουτάλα, το τρυπητήρι
που εκεί γίνεται το τυρί, να γιατί
ήρθαμε να σας φέρουμε τη χαρά.

Oria pune ta spiddia fabricata
Orrie tes porte mola ta klidia
Ka i patruna pu ne mia fata
Irtame na tis kanome allegria

Ωραία που 'ναι τα σπίτια φτιαγμένα
ωραίες οι πόρτες μ' όλα τα κλειδιά
και η κυρά που 'ναι μια νεράιδα
ήρθαμε να της φέρουμε τη χαρά

Irtame na sas ferme tin astrina
coriliana pu ti mate se tolo
e na mas doki presto ma to prima
irtame na sas ferme tin astrina.

Ήρθαμε να σας φέρουμε το αστέρι
από το Κοριλιάνο
και να μας δώσετε γρήγορα τον μπουναμά
Ήρθαμε να σας φέρουμε το αστέρι.

Παραδοσιακά κάλαντα στην ελληνόφωνη διάλεκτο της κάτω Ιταλίας. Το λάβαμε από το e-poema.

..