Αυλαία, ασύστατοι! Αιμορραγούν ως και οι πέτρες, σ’ αυτόν τον άνυδρο καιρό! ΑΥΛΑΙΑ (Γ. Μπλάνας, Στασιωτικό 53o)

4/10/08

Οκτώβρης των γυναικών


Ο κόσμος των γυναικών χωρίζεται, όπως ακριβώς και ο κόσμος των ανδρών, σε δύο στρατόπεδα: την αστική τάξη και το προλεταριάτο. Έτσι, παρόλο που και τα δύο στρατόπεδα υιοθετούν το σύνθημα για την ''απελευθέρωση της γυναίκας'' οι στόχοι και τα συμφέροντα τους είναι διαφορετικά.
Αλεξάνδρα Κολοντάι




Μετά την πτώση της Βαστίλης στις 14 Ιουλίου 1789, οι πολιτικές και μαζικές παρεμβάσεις ήταν κυριολεκτικά στην ημερήσια διάταξη εφόσον αποδείχθηκαν αποτελεσματικές και ως  μόνες ικανές να αλλάξουν την πορεία των πραγμάτων. Ο λαός του Παρισιού είχε ξεσηκωθεί και τίποτε δεν μπορούσε πια να αλλάξει. Η μοναρχία φαινόταν ότι είχε κλείσει τον κύκλο της δια παντός, έστω κι αν το μέλλον επιφύλασσε μια προσωρινή τέτοια.

Ωστόσο, στις αρχές Οκτωβρίου η Επανάσταση φαινόταν να έχει «κολλήσει», χάνοντας ταυτόχρονα και τις πρώτες αγωνιστικές ισορροπίες της. Η έλλειψη ψωμιού συνεχιζόταν ενώ φήμες είχαν κατακλύσει το Παρίσι ότι στις Βερσαλίες, όπου διέμενε προσωρινά η βασιλική οικογένεια, οι φρουροί όχι μόνο είχαν υποστείλει την επαναστατική σημαία (με τα σημερινά χρώματα) αλλά προετοίμαζαν και αντεπανάσταση.

Εκείνη την κρίσιμη περίοδο ήταν που χιλιάδες αποφασιστικές και αποφασισμένες γυναίκες -υπολογίζονται στις 6 έως 7 χιλιάδες- ανέλαβαν δράση. Ξεκινώντας στις 5 Οκτωβρίου 1879 περπάτησαν υπό βροχή τα δώδεκα μίλια που χώριζαν το Παρίσι από τις Βερσαλίες για να απαιτήσουν ψωμί. Αρκετοί άνδρες μάλιστα, κινήθηκαν τη νύχτα εκείνη να τις συναντήσουν. Το πλήθος πορευόταν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της 6ης Οκτωβρίου προς τις Βερσαλίες.

Όλα φάνταζαν ήρεμα γύρω από το κάστρο και ο Λαφαγιέτ αφού έδωσε ορισμένες εντολές στη φρουρά αποσύρθηκε στα δωμάτιά του για να αναπαυθεί μεταξύ 4ης και 5ης πρωινής. Δεν θα είχε περάσει μισή ώρα όταν ειδοποιήθηκε για την εισβολή επαναστατριών στο φρούριο. Μάλιστα του ανέφεραν ότι οι γυναίκες είχαν ήδη φτάσει στη μαρμάρινη σκάλα που οδηγούσε στα διαμερίσματα της βασίλισσας. Δύο σωματοφύλακες σκοτώθηκαν και άλλοι έντεκα αντιστέκονταν ενώ η Αντουανέτα ήταν ήδη ασφαλής στα διαμερίσματα του Λουδοβίκου. Το πλήθος όμως αυξανόταν και ο Λαφαγιέτ σε μια τελευταία προσπάθεια οργάνωσε τη φρουρά ώστε να το συγκρατήσουν.

Οι γυναίκες όμως ανασυντάχθηκαν και διαδήλωσαν την απαίτησή τους να επιστρέψουν οι βασιλείς στο Παρίσι κάτω από τα παράθυρά τους. Ο Λαφαγιέτ προσπαθώντας να εκτονώσει την ένταση της στιγμής απευθύνθηκε στη βασίλισσα ρωτώντας τι σκοπεύει να κάνει. Κι εκείνη του απάντησε: «Ξέρω τι με περιμένει, όμως είμαι υποχρεωμένη να πεθάνω στα πόδια του βασιλιά έχοντας αγκαλιά τα παιδιά μου».

Ο Λουδοβίκος μετά από μια θυελλώδη σύσκεψη και με το φόβο περαιτέρω αιματοχυσίας υποχρεώθηκε να επιστρέψει με την οικογένειά του στο Παρίσι. Ο τρόπος όμως που διαδραματίστηκαν τα γεγονότα τον κατέστησε ουσιαστικά κρατούμενο του λαού. Το πλήθος αφόπλισε τους συνοδούς και συνόδευσαν οι ίδιες οι επαναστάτριες τη βασιλική οικογένεια.








Η πορεία αυτή που έμεινε στην ιστορία ως πομπή για την «επιστροφή του φούρναρη, της γυναίκας και του παραγιού του», υπονοώντας προφανώς οι Επαναστάτες με τη φράση αυτή τη βασιλική οικογένεια, ανέδειξε με τον πιο ηχηρό τρόπο το ρόλο των γυναικών στη Γαλλική Επανάσταση. Άλλωστε η «πλέκτριες», οι γυναίκες που χαρακτηρίστηκαν και «αιμοχαρείς» επειδή όπου κι αν βρίσκονταν, έπλεκαν συνεχώς ρούχα για τους φρουρούς της Επανάστασης, επί χρόνια ολόκληρα αποτελούσαν εφιάλτη για την αστική τάξη. Ήταν εργάτριες και αγρότισσες και αγωνίστηκαν κυριολεκτικά με νύχια και με δόντια για την επιτυχία της Επανάστασης.

Πρωτοστάτης σε αυτήν την εξέγερση ήταν η Τερουάν ντε Μερκούρ η οποία αναφέρεται ως ιερόδουλος. Η ντε Μερκούρ αποτέλεσε μια Αμαζόνα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Συμμετείχε στη Συντακτική Συνέλευση δυναμικά, με ριζοσπαστικές απόψεις και συνεχείς παρεμβάσεις. Αργότερα κατηγορήθηκε για την οργάνωση του σχεδίου δολοφονίας της Αντουανέτας και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 9 μηνών. Το 1792 συμμετείχε σε όλα τα γεγονότα ενώ την περίοδο του Σεπτεμβρίου, οπότε διαδραματίστηκαν αιματηρά επεισόδια, η ντε Μερκούρ λέγεται ότι εισέβαλε στα κελιά των κρατουμένων με το ξίφος στο χέρι. Την περίοδο των Ιακωβίνων βασανίστηκε σε σημείο που παραφρόνησε. Πέθανε πάμπτωχη το 1817.

Ολοκληρώνοντας την μικρή αναφορά στα «Οκτωβριανά» της Γαλλικής Επανάστασης πρέπει να σημειώσουμε ότι ενώ ο ρόλος των γυναικών ήταν σημαντικός, πολλές φορές και από πολλούς αμφισβητείται. Ακόμη και οι Διαφωτιστές ασχολήθηκαν μόνο με το δικαίωμά τους στην εκπαίδευση και τις αντιμετώπισαν ως όντα που βιολογικά ορίστηκαν να έχουν ρόλο μόνο ενδο-οικογενειακό και όχι δημόσιο, όπως οι άνδρες. Απόψεις που εξέφρασε και ο ίδιος ο Ρουσό στο έργο του «Εμίλ» υποστηρίζοντας την κρισιμότητα της γυναικείας παρουσίας στην ανατροφή των παιδιών, και ειδικά των αγοριών. Πάντως οι γυναίκες στη Γαλλία μπορεί να άργησαν να δικαιωθούν αλλά τα κατάφεραν έχοντας αναδείξει σπουδαίες μορφές όπως η Ολυμπία ντε Γκουζ που ένα μόλις μήνα πριν τα γεγονότα του Οκτώβρη είχε στείλει στην Μαρία Αντουανέτα τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Γυναικών. Τελικά μπορεί η διαφορά μεταξύ του τέλους των διανοούμενων γυναικών κι εκείνου των «Τερουάν ντε Μερκούρ» να αποδεικνύει την ορθότητα της άποψης της Α. Κολοντάι.

Πηγές-French Revolution
-
Journées des 5 et 6 octobre 1789, Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre
-Ξεκίνημα σοσιαλιστική διεθνιστική οργάνωση, Το Γυναικείο ζήτημα ο μύθος της ισότητας
-Ο ρόλος των μαζών
- Σ. Μόσχου-Σακορράφου (1989), Η γυναίκα στη Γαλλική Επανάσταση, Ν. Εστία, Αθήνα.
-
Women and the French Revolution (1789 - 1795)-Women and the revolution
-
Women in the French Revolution: The failure of the Parisian women’s movement in relation to the theories of feminism of Rousseau and condorcet.

----